Ο άθλος επιβίωσης ενός αγριόχοιρου
Το άθλος του αγριόχοιρου και η κτηνωδία των ανθρώπων
Στα μέσα Μαρτίου, κάπου στις ακτές της Βρετάνης που εκτείνονται μεταξύ των (χωριών) Kerpape και Larmor-Plage, στο Morbihan, ένας θηλυκός αγριόχοιρος βούτηξε στη θάλασσα. Ρίχτηκε στα κύματα, πιθανότατα κυνηγημένη μέχρι τον ωκεανό από κάποια παγανιά που εξαπολύθηκε στην επικράτεια μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Σπρωγμένη από μια μυστηριώδη δύναμη για την οποία κανείς δεν θα μάθει ποτέ τίποτα, ξανοίχτηκε στα βαθιά. Κολύμπησε για περίπου δέκα χιλιόμετρα προτού βγει στις ακτές του νησιού του Groix, στο πέρας μιας δοκιμασίας που τη δυσχέραινε ακόμη περισσότερο το γεγονός ότι ήταν ετοιμόγεννη.
Η μοναδικότητα αυτού του άθλου, η βαθιά του παραδοξότητα μάς οδηγούν σε ερωτήματα εξίσου ασυνήθιστα. Τι να σκέφτεται άραγε ένα αγριογούρουνο που παραδέρνει ολομόναχο, μεσοπέλαγα, παρασυρμένο από τη φουσκοθαλασσιά; Ποια είναι τα συναισθήματά του; Φοβάται, πόσο φοβάται; Διστάζει, σκέφτεται να γυρίσει πίσω; Νιώθει άραγε κάτι σαν χαρά όταν διακρίνει επιτέλους την ακτή στον ορίζοντα;
Ο άθλος αυτού του θηλυκού αγριόχοιρου μάς παραπέμπει σε ό,τι πιο ανθρώπινο μπορούμε να προβάλουμε πάνω στα μη ανθρώπινα ζώα: τη μοναδικότητα των ατόμων, την εξερευνητική τόλμη, την αναμέτρηση με το άγνωστο, το σθένος με το οποίο παλεύει κανείς για τη ζωή του και, ακόμη περισσότερο, για εκείνη που ετοιμάζεται να φέρει στον κόσμο.
Με το που φτάνει στο νησί, η αγριογουρούνα κρύβεται μες στα βάτα και γεννάει τρία μικρά. Λίγες μέρες αργότερα,, με το που το καθημερινό φύλλο της Ouest–France δημοσιεύει την ιστορία, τα μέλη του κυνηγετικού συλλόγου της περιοχής πάνε ανενόχλητα και εξολοθρεύουν σύσσωμη την οικογένεια, μάνα και γεννήματα.
Μείζον ζήτημα πολιτικής στάσης η θανάτωση των ζώων
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μέλος κάποιου Κόμματος για τα δικαιώματα των ζώων για να αναστατωθεί διαβάζοντας για το περιστατικό. Εξάλλου, κι η ίδια η Ouest–France δεν το ξεπέταξε με μια σύντομη αναφορά αλλά αφιέρωσε τουλάχιστον τρία άρθρα.
Εκείνο που μας ταράζει περισσότερο είναι η βαθιά αναντιστοιχία ανάμεσα στον μόχθο που κατέβαλε η αγριογουρούνα για να επιβιώσει και να σώσει τα μικρά της – χάρη στην οποία εξανθρωπίζεται τρόπον τινά στα μάτια ορισμένων από εμάς – και στην επιπόλαιη, αστόχαστη κτηνωδία με την οποία τελικά της επιβάλουν τον θάνατο.
Αυτή δεν είναι μια δακρύβρεχτη ιστορία. Πίσω από τον τρόπο με τον οποίο φερόμαστε στα ζώα, πίσω από τα κίνητρα και τους τρόπους θανάτωσής τους, κρύβεται ένα μείζον ζήτημα πολιτικής στάσης.
Ακόμη μεγαλύτερο μάλιστα καθότι πλέον γνωρίζουμε μετά βεβαιότητας ότι δεν υπάρχει κανένα σενάριο μετάβασης που να μη συνεπάγεται ριζικές αλλαγές στη σχέση μας με τα ζώα.
Ξέρουμε πως αυτό ισχύει για τα παραγωγικά ζώα. Πέρα από τα ζητήματα ηθικής που τίθενται, η εντατικοποίηση και η εκβιομηχάνιση της «ζωικής παραγωγής» έχουν καταστροφικές συνέπειες για τα οικοσυστήματα και την ανθρώπινη υγεία.
Η πίεση που ασκείται στις καλλιεργήσιμες γαίες, τα δύο τρίτα των οποίων στην Ευρώπη προορίζονται για την εκτροφή χοίρων, βοοειδών και πουλερικών, η αρδευτική επάρκεια, η μόλυνση χειμάρρων, υδροφόρου ορίζοντα και γειτονικών οικοσυστημάτων από απόβλητα νιτρικού άλατος, η αλόγιστη αποψίλωση των δασών με σκοπό τη μονοκαλλιέργεια σόγιας… Σε βαθμούς και επίπεδα που ποικίλλουν, η υπερκατανάλωση κρέατος προκαλεί ή επιδεινώνει όλους τους σοβαρούς περιβαλλοντικούς και υγειονομικούς κινδύνους.
Το τίμημα της εξουσίας ζωής και θανάτου πάνω στα ζώα
Όλα τα παραπάνω σχετίζονται με τον αριθμό των ζώων που επιτρέπουμε στο είδος μας να σκοτώνει κάθε μέρα: τρόπον τινά, πληρώνουμε ήδη και θα πληρώσουμε ακόμη περισσότερο, την ανορίωτη και αποκλειστική εξουσία ζωής και θανάτου που ασκούμε στα μη ανθρώπινα ζώα.
Για να καταλάβουμε πώς συνδέονται τα παραπάνω με την ιστορία της βρετόνας αγριογουρούνας, αξίζει να διαβάσει το εξαιρετικό βιβλίο των οικολόγων και γεωγράφων Raphaël Mathevet και Roméo Bondon Sanglier. Géographies d’un animal politique [Αγριογούρουνα. Γεωγραφίες ενός πολιτικού ζώου], Actes Sud, 2022, όπου εξηγούν πώς και γιατί, στο διάστημα μισού αιώνα, το αγριογούρουνο πέρασε από την κατηγορία του διακριτικού ζώου του δάσους σε αυτή του πολυπληθούς εισβολέα που αποικίζει κάθε χώρο.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, στη Γαλλία θανατώνονταν 35.000 αγριόχοιροι. Σήμερα θανατώνονται 800.000, χωρίς αυτό να περιορίζει σημαντικά την έκταση των κάθε είδους ζημιών που επιφέρουν στο περιβάλλον και τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Η οργάνωση του πολλαπλασιασμού των αγριόχοιρων από τους
κυνηγούς
Με την ενοποίηση των αγροτικών γαιών, το ξήλωμα των περιφράξεων και τον τετραγωνισμό του τοπίου της υπαίθρου, η μείωση των μικρών θηραμάτων άφησε σταδιακά τους κυνηγούς χωρίς θηράματα.
Προκειμένου να συνεχίσουν το κυνήγι και να μη στερηθούν την απόλαυση του να εξαρτάνε μια ζωή από την κάννη του όπλου τους, οργανώθηκε ο πολλαπλασιασμός των αγριόχοιρων μέσω της χειμερινής σίτισης με σπόρους, την εκτροφή και τη διασταύρωση με πιο γόνιμους οικόσιτους χοίρους, επιλεκτικούς τρόπους κυνηγιού, κ.ο.κ. «Ενώ στο παρελθόν ο κυνηγός ασκούσε την κυριαρχία του, στηρίζοντάς την στην εναλλακτική του να θανατώσουν το θήραμα ή να του χαρίσουν τη ζωή», εξηγούν οι δύο συγγραφείς, «το κυνήγι στον 20ό αιώνα στράφηκε σε μια αντίστροφη εξουσία, διπλή εφεξής: εκείνη που ορίζει την αναπαραγωγή για να επιβάλει τη θανάτωση του θηράματος».
Αυτή η διπλή εξουσία ζωής και θανάτου που ασκούμε στα θηράματα, μάς επιστρέφει και πάλι με ένα τίμημα: να υποστούμε την εξάπλωσή τους.
Είναι όμως σοβαρά πράγματα αυτά, την ώρα που ο κόσμος ζει τόσες τραγικές καταστάσεις, κι ενώ η πείνα έχει ξαναγίνει όπλο πολέμου, να οικτίρει κανείς τη μοίρα των ζώων; Η αδιαφορία απέναντί τους, απαντούν συνήθως οι ακτιβιστές υπέρ των δικαιωμάτων των ζώων, είναι ο προθάλαμος της δυστυχίας που ενσκήπτει στους πιο αδύναμους όμοιούς μας.
«Από τις κτηνωδίες που βλέπουμε να διαπράττονται σε βάρος των ζώων στην ύπαιθρο, από τη φρικτή κατάσταση στην οποία βρίσκονται, γεννήθηκε, μαζί με τη συμπόνοια μου για εκείνα, και η κατανόηση των εγκλημάτων της εξουσίας» έγραφε η Louise Michel* στα Απομνημονεύματά της το 1886. «Με τον ίδιο τρόπο φέρονται απέναντι στους λαούς, όσοι κρατούν τις τύχες τους στα χέρια τους!»
* Louise Michel (1830-1905): Αναρχική, επαναστάτρια, εμβληματική μορφή των οδοφραγμάτων για την κατάκτηση της ελευθερίας και της ισότητας της Παρισινής Κομμούνας (1871).
Πηγή: Le Monde, Stéphane Foucart 31/3/2024. Μετάφραση Ευγενία Γραμματικοπούλου
Κοινοποιήστε το άρθρο
